مهندسان ناظر؛ غایبان ساختمان ها/ حکایت ناظرانی که مُهر فروشی می کنند
تاریخ انتشار: ۷ آذر ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۵۸۳۸۰۸۱
بر اساس مقررات ملی ساختمان، مهندس ناظر باید بر کار پیمانکاران و روند ساخت و ساز نظارت کند اما متاسفانه در حال حاضر بسیاری از پیمانکاران و مجریان ساخت و ساز از غیبت مهندسان ناظر ساختمان گلایه دارند.
به گزارش خبرنگار ایمنا، اگر ساختمانی مهندس ناظر نداشته باشد شهرداری‌ها پروانه ساخت ارایه نمی دهند اما دریغ و صد دریغ که بسیاری از این مهندسان ناظر وقتی با هزار شرط و شروط نظارت ساختمان ها را بر عهده می گیرند، علیرغم اینکه مبالغ هنگفتی را در همان ابتدا از مالک یا به اصطلاح کارفرما دریافت می کنند، آنگونه که باید نظارت بر نحوه اجرای ساختمان را انجام نمی دهند و البته نظارتی هم بر چگونگی فعالیت آنها از سوی سازمان نظام مهندسی ساختمان انجام نمی شود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
برای بررسی زوایای مختلف این موضوع سری به سازمان نظام مهندسی ساختمان استان اصفهان زدیم.
امضای فرم های نظارت ساختمان توسط همسر مهندس ناظر!
اصغر نریمانی یکی از مراجعه کنندگان به این سازمان در گفتگو با خبرنگار ایمنا می گوید:از حدود ۹ ماه پیش برای نوساز کردن منزل قدیمی خود اقدام کردم؛ در مراحل مختلف مبالغ زیادی را به حساب بیمه تأمین اجتماعی، سازمان آتش نشانی و سازمان نظام مهندسی ساختمان واریز کردم تا پروانه ساختمان صادر شود.
او دامه می دهد: «یکی از نکات جالب در این فرایند واریز بی دلیل مبلغی هنگفت برای بیمه ساختمان به حساب تامین اجتماعی است چرا که بیمه تامین اجتماعی اعلام می کند هیچگونه خسارتی را از بابت کارگران ساختمان یا خود ساختمان قبول نمی کند؛ به خود گفتم شاید حق بیمه کارگران ساختمانی را افرادی که قصد ساخت و ساز دارند باید پرداخت کنند!»
نریمانی می گوید: نکته دیگر مهندس ناظر ساختمان است که فقط روز خاکبرداری او را دیدم که با شرط حساب کردن کرایه آژانس به محل ساختمان آمد.
وی توضیح می دهد که: «پس از خاکبرداری و آغاز عملیات ساخت و ساز، برای بتن ریزی هر سقف باید مهندس ناظر سر ساختمان حضور پیدا می کرد، اما متأسفانه مهندس ناظر ما نه تنها حاضر به آمدن نمی شد بلکه هر بار فرم های شهرداری و سازمان نظام مهندسی ساختمان نیاز به مهر و امضای ایشان داشت، که او می گفت فرم ها را درب منزلم ببرید تا همسرم آنها را مهر و امضاء کند، الان نیز برای همین به سازمان نظام مهندسی ساختمان آمده ام تا از او شکایت کنم.»
یکی دیگر از مراجعه کنندگان به سازمان نظام مهندسی ساختمان اصفهان که علت مراجعه خود را گرفتن تایید برای بتن ریزی سقف دوم ساختمانش عنوان می کند، به خبرنگار ایمنا می گوید: مهندسان ناظر معمولاً نظارت بر ساختمان هایی که متراژ کمی داشته باشد را قبول نمی کنند.
علی عباسی اظهار می کند: منزل ما ۹۰ متر زمین دارد و هنگامی که برای تعیین مهندس ناظر به سازمان نظام مهندسی ساختمان آمده بودم، به سختی موفق شدم نظر یک مهندس ناظر را برای نظارت بر ساختمانم جلب کنم.
وی اضافه می کند: از همان ابتدای شروع ساخت و ساز مهندس ناظر ما برای هر بار آمدن و رفتن برای نظارت بر روند احداث ساخت و ساز که وظیفه قانونی اش طبق قرارداد منعقد شده بود، کرایه رفت و برگشت خود را دریافت می کرد و هر بار چندین بار منت می گذاشت که هیچ مهندسی نظارت را قبول نمی کرد، اما من قبول کردم.
عباسی یادآور می شود: حتی برای دریافت تسهیلات بافت فرسوده، یکی از فرم ها امضای مهندس ناظر را لازم داشت که او با دریافت ۵۰ هزار تومان پول حاضر به امضای فرم شد.!
وی تاکید می کند: آنچه که ما در این مدت شاهد بوده ایم، عدم نظارت سازمان نظام مهندسی ساختمان بر نحوه فعالیت مهندسان ناظر است، وقتی ابراز گلایه می کنیم می گویند شکایت کنید تا رسیدگی شود، اما اگر شکایت کنم کارهای ساختمانم به تعویق می افتد و مشکلات زیادی بر سر راهم ایجاد می شود.
یکی از کارکنان سازمان نظام مهندسی ساختمان نیز که نخواست نامی از او در این گزارش برده شود، با اشاره به رویه کنونی فعالیت مهندسان ناظر و عدم حضور دایمی آنان در پروژه ها با تایید گفته های مراجعان، اذعان می کند: فرد ناظر در هر شرایطی باید پاسخگو باشد اما متاسفانه در حال حاضر وضعیت به گونه ای است که این افراد بدون حضور در پروژه های مسکن مبالغ هنگفتی دریافت می‌کنند.
آنچه از مشاهدات و شنیده ها بر می آید گویای این است که سازمان نظام مهندسی وظیفه خطیری بر عهده دارد و باید ناظران متخلف را به دادگاه معرفی کند اما متاسفانه این سازمان مسئولیت آنچه قانون برعهده اش قرار داده را نمی پذیرد و عملا به بنگاه شغل سازی و کسب درآمد تبدیل شده است.
ساختمان باید مجری ذی صلاح داشته باشد
یکی از وظایف سازمان نظام مهندسی هدایت و راهنمایی است که مهندسان ناظر در طول پروژه ساخت مسکن باید به پیمانکاران و مجریان ارایه دهند اما متاسفانه این سازمان طفره می رود.
سازمان نظام مهندسی موظف است به یک نهاد پاسخگو در حوزه وظایفش تبدیل شود و با نظارت بر عملکرد مهندسان ناظر بکوشد.
رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان اصفهان در این باره به ایمنا می گوید: وقتی می خواهیم صحبت از ساخت و ساز و ساختمان کنیم، ساختمان یک طراح و یک تیم طراحی ۴ نفره شامل طراح معمار و سازه، مکانیک و تاسیسات مکانیک دارد.
علی عموشاهی ادامه می دهد: ساختمان باید مجری ذی صلاح داشته باشد، یک مجری که قانونا صلاحیت کارکردن داشته باشد، این در حالی است که متأسفانه در استان ما جای مجریان ذی صلاح خالی است.
وی تاکید می کند: از دیدگاه ما مجری صلاحیت دار قانونی، مهندسان معماری و عمران هستند که کارت اشتغال خود را از وزارت راه و شهرسازی دریافت کرده باشند.
رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان اصفهان با بیان اینکه در حال حاضر جای خالی مجریان ذی صلاح به شدت احساس می شود، ادامه می دهد: در اصفهان هنوز شهرداری ها زیربار مجریان ذی صلاح نرفته، این در حالی است که در حال حاضر اجرا کنندگان ساختمان قانونی نیستند و بسیاری از قوانین را رعایت نمی کنند.
وی اضافه می کند: ممکن است ناظران ساختمان گاهی با تأخیر بر سر ساختمان حاضر شوند اما وظایف خود را انجام می دهند و البته آنها ناظران تمام وقت کارگاه نیستند و نباید باشند.
مُهر فروشی در اصفهان نداریم
عموشاهی با تاکید بر اینکه مهندس ناظر باید در محل ساختمان حضور داشته باشد به خصوص هنگام بتن ریزی سقف ها، تاکید می کنند: در صورت اعلام شکایت کارفرمایان و مالکان ساختمان ها مبنی بر عدم حضور به موقع مهندسان ناظر، سازمان نظام مهندسی ساختمان با ناظر متخلف در شورای انتظامی برخورد قانونی خواهد کرد.
وی در خصوص ابراز گلایه سازندگان ساختمان ها مبنی بر مُهر فروشی مهندسان ناظر، اظهار می کند: مُهر فروشی در اصفهان نداریم، البته ممکن است به ندرت اتفاق افتاده باشد اما چنانچه گزارش این تخلف را دریافت کنیم برخورد خواهیم کرد.
رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان اصفهان در پاسخ به این گلایه که مهندسان ناظر مسئولیت ساختمان هایی که متراژ کم دارند را قبول نمی کنند، تصریح می کند: با توجه به اینکه مهندسان ناظر ساختمان در طول سال ۱۶ هزار متر سهمیه دارند و نباید بیش از ۱۰ پروژه قبول کنند، برای قبول ساختمان هایی با متراژ کم رغبتی ندارند.
وی در خصوص نحوه نظارت بر فعالیت مهندسان ناظر، می گوید: قراردادی فی مابین مهندس ناظر و کارفرما یا مالک ساختمان امضاء می شود و چنانچه مشکلی به وجود آید، مالک می تواند به شورای انتظامی سازمان نظام مهندسی ساختمان شکایت کند.
نظارت ناظران هیچ ارتباطی با موضوع مجریان ذی صلاح ندارد
معاون شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان اما در واکنش به اظهارات رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان اصفهان تاکید می کند: نظارت ناظران هیچ ارتباطی با موضوع مجریان ذی صلاح ندارد زیرا با توجه به اینکه محتویات فرم تعهد نظارت ناظران برای آنها مسئولیت زیادی به همراه دارد، مکلف هستند در مقاطع مختلف زمانی سرکشی به ساختمان را انجام دهند.
سید جمال الدین صمصام شریعت ادامه می دهد: محتویات برگه تعهد نظارت به این صورت است که هر گونه کوتاهی مهندس ناظر و اشکال فنی که برای ساختمان در زمان زلزله، تخریب ساختمان و عدم استحکام بخشی به وجود آید، مقصر مهندس ناظر خواهد بود که نظارت خوب، دقیق و به موقع انجام نداده است.
وی با اشاره به اینکه از نظر شهرداری این موضوع کفایت می کند که مهندس ناظر ذی صلاح بر روند ساخت ساختمان برای گرفتن پروانه نظارت کند، تصریح می کند: طبق قانون باید ۴ ناظر شامل: ناظر سازه، ناظر معماری، مهندس ناظر برق و مهندس ناظر تأسیسات در مواقع مقرر کار نظارت را انجام دهند و تا زمانی که تاییدیه برای هر سقف ندهند، اجازه بتن ریزی سقف ها داده نمی شود.
معاون شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان ادامه می دهد: بنابراین اگر مهندس ناظر کوتاهی کرد، نظارت نکرد، مُهر خود را دست دیگری داد و ساختمان استحکام و مقاومت کافی را نداشت، کیفیت بتن مطلوب نبود، تعداد میلگرد و درصد فولادی که در نقشه های ایستایی مشخص شده به همان اندازه کار نشده باشد، در آینده هر اتفاقی برای ساختمان رخ دهد مقصر مهندس ناظر خواهد بود.
وی با بیان اینکه شهرداری برای صدور پروانه ساختمان الزاماتی مقرر کرده از جمله اینکه ۴ ناظر ذکر شده باید بر ساختمان در حال ساخت نظارت کنند، نقشه های ایستایی باید به تایید شهرداری و نظام مهندسی ساختمان برسد، نقشه های معماری لازم است به تایید شهرداری برسد و نقشه های برق و تأسیسات نیز باید توسط نظام مهندسی ساختمان کنترل شود؛ بنابراین با انجام این کنترل ها نقشه ها از نظر فنی مشکلی ندارند و این ناظران هستند که باید اجرای ساختمان را برابر با جزییات نقشه مصوب تطبیق دهند و بر مبنای طرح تاییده دهند تا اجازه بتن ریزی صادر شود.
صمصام شریعت یادآور می شود: چنانچه مهندس ناظر اعلام کند که ساختمان با نقشه های اجرایی و جزییات مغایرت دارد، شهرداری هیچ زمانی اجازه بتن ریزی به مالک نمی دهد اما اگر بدون اینکه در محل حاضر شود مهر و امضای فرم های تایید را انجام داد، طبیعی است که بتن ریزی متفاوت انجام می شود و اگر ساختمان مقاومت کافی را نداشت و از نظر فنی دچار اشکال شود، تمام مسئولیت آن با مهندس ناظر خواهد بود.
وی خاطرنشان می کند: اینکه بعضاً گفته می شود مهندسان ناظر به وظایف خود عمل نمی کنند، عمومیت ندارد چرا که بسیاری از مهندسان ناظر متعهد هستند، دقت کافی را دارند و وظایف خود را به نحو احسن انجام می دهند اما در بین آنها عده ای هستند که به وظیفه خود عمل نمی کنند؛ اگر این اتفاق افتاد مرجع رسیدگی به تخلفات آنها شورای انتظامی سازمان نظام مهندسی ساختمان است که تخلفات مهندسان ناظر را بررسی می کنند.
معاون شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان با اشاره به اینکه شورای انتظامی پس از بررسی، اگر تخلف مهندس ناظر را محرز اعلام کرد می تواند رأی به ابطال پروانه اشتغال مهندس ناظر صادر کند، اظهار می کند: شورای انتظامی سازمان نظام مهندسی ساختمان حتی می تواند تا چند سال مهندس ناظر را از کار کردن محروم کند یا اینکه به دادگاه معرفی کند تا اگر تخریب بنا منجر به کشته شدن فردی شود، در محاکم قضایی مورد رسیدگی قرار می گیرد، آن زمان موضوع جنبه کیفری پیدا می کند و تبعات زیادی برای مهندس ناظر خواهد داشت.
مهندسان ناظر باید مسؤلیت پذیر باشند
معاون شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان از مهندسان ناظر خواست مسؤلیت پذیری کامل داشته باشند و حداقل مفاد برگه تعهد نظارت را گاهی مرور کنند تا یادآوری شود چه مسئولیت سنگینی را عهده دار شده اند.
صمصام شریعت تصریح می کند: اگر ریاست سازمان نظام مهندسی ساختمان استان اصفهان موضوع نظارت ناظران را به مجریان ذی صلاح ارتباط داده اند، این دو موضوع ارتباطی با هم ندارند. البته برای تحقق فعالیت مجریان ذیصلاح حدود یک سال و نیم پیش با حضور ریاست نظام مهندسی کشور در اصفهان توافق نامه ای را امضا کردیم که مجریان ذی صلاح تحقق پیدا کند و شروع کار از گروه ساختمانی «ج و د» باشد، اما علیرغم اینکه مسئولان شهرداری این توافق نامه را امضاء کردند، مسئولان سازمان نظام مهندسی توافق نامه را امضاء نکردند و این توافق نامه ابطر مانده و مجریان ذی صلاح هنوز محقق نشده است.
وی ادامه می دهد: آقایان انتظار دارند برای موضوع مجریان ذی صلاح برنامه ای مثل کوپن فروشی راه بیندازند در حالی که مجری ذی صلاح همان پیمانکار ساختمان است که باید ذیصلاح باشد و طی توافقی که با مالک دارد باید یک نسخه از قرارداد را برای شهرداری و سازمان نظام مهندسی ارسال کند تا دستگاه های مربوطه بدانند ساختمان دارای پیمانکار یا مجری ذی صلاح است، نه اینکه بساط کوپن فروشی راه اندازیم و برگه ای در دست مردم، خانی به خان های دیگر اضافه شود.
معاون شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان تاکید می کند: با این موضوع رییس سازمان نظام مهندسی کشور موافقت کردند و منجر به موافقت نامه ای شد که مسئولان شهرداری هم آن را امضاء کردند اما مسئولان نظام مهندسی شانه خالی کرده و موافقت نامه را امضاء نکردند از این رو بحث مجریان ذی صلاح هم تحقق پیدا نکرد.
وی در پایان بار دیگر تاکید می کند کار مجری ذی صلاح ربطی به کار مهندسان ناظر ندارد و مهندسان ناظر متعهد هستند تا ساختمان را از نظر اصول فنی، شهرسازی و اصول بهداشتی نظارت کنند تا بهره برداران با آرامش خیال از ساختمان استفاده کنند.
ما هم امیدواریم مهندسان ناظر وظایف خود را به خوبی انجام داده و در مقابل تعهدی که عهده دار شده اند احساس مسئولیت کنند تا استحکام سازه های ساختمانی برای استفاده کنندگان تضمین شده باشد.
منبع: ایمنا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۵۸۳۸۰۸۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
خاطرات مهندس جعفر شریف امامی از کار در راه آهن
تین نیوز حبیب لاجوردی :
جعفر شریف امامی از مدیران عامل راه آهن بوده که کار را پس از اتمام درس از راه آهن شروع کرده و سلسه مراتب مختلف را به تدریج پیموده تا به سمت مدیرعامل راه آهن رسیده است. در اینجا خاطرات وی را که مربوط به فعالیت در راه آهن در گفتگو با پروژه تاریخ شفاهی دانشگاه هاروارد بیان کرده، آورده ایم:
معرفی و تحصیلاتس- قربان اگر اجازه بفرمایید اول شروع بکنیم با یک خلاصه ای: از خانواده تان، مرحوم پدرتان بفرمایید و بعد شرح بدهید رفتن تان را به اروپا و تحصیلات تان و بعد آن وقت می رسیم به موضوعات بعدی.
شریف امامی: آنچه که من راجع به خانواده ام می توانم بگویم این است که پدر من یک مرد روحانی بود و تحصیلاتی که من در تهران کردم اول در مدرسۀ شرف بود و بعد از مدرسۀ شرف به مدرسۀ آلمانی رفتم آنجا در واقع متوسطه را در قسمت فنی تمام کردم و بعد برای رفع احتیاجات راه آهن عده ای در حدود سی نفر از وزارت راه می فرستاد به آلمان و من جزو آن هیئت به آلمان فرستاده شدم. در آلمان ما در Brandenburger Zentralschule در مدرسۀ سنترال که مدرسۀ راه آهن بود هجده ماه تحصیل مربوط به رشته های مختلف راه آهن کردیم و به سه دسته تقسیم شدیم که هر دسته ای یک قسمت از راه آهن را تحصیل کردند و بعد به ایران مراجعت کردیم.
در موقع مراجعت ما را دو دسته کردند یک دسته فرستادند به راه آهن شمال که در آنجا آلمانها کار می کردند و یک دسته را به راه آهن جنوب فرستادند که آمریکایی ها بعداً برای ادامۀ ساختمان راه آهن آمدند. در آنجا مهندسی بود به نام Caroll که سر مهندس راه آهن بود.
سفر از تهران و توقف در لرستاندر اینجا خالی از فائده نخواهد بود که مختصری از وضع مسافرت خود را از تهران به اهواز شرح دهم، در آن موقع وسیلۀ مسافرت اگر عدۀ کافی بود می شد یک اتومبیل سواری دربست کرایه کرد و به مسافرت رفت و الا باید با اتومبیل باری که پست را می برد پهلوی شوفر نشسته و با پست به سفر برود. ما پنج نفر یک اتومبیل سواری کرایه کرده و به راه افتادیم. راه تا لرستان به طور عادی بود و در تمام شبانهروز مقدور بود که انسان حرکت کند، البته راه ها تماماً خاکی بود و هنوز آسفالت نشده بودند و حتی در تهران خیابآنهای آسفالت نداشت و عصرها در جوی خیابان از طرف بلدیه (شهرداری) آب جاری می کردند و سپورها با دلوی که داشتند خیابآنها را آب پاشی می کردند تا گردوخاک کمتر شود. و گاهی با مشک آب پاشی می شد که سپور مرتب می گفت پرهیز آب و از مشک آب می پاشید. در لرستان راه تازه ساخته شده بود و چون راه آهن نبود در طول راه روی ارتفاعات مشرف به جاده برج های ژاندارمری ساخته شده بود که در هر برج ۶ نفر مسلح بودند و تمام روز راه را زیرنظر داشتند و به محض اینکه تاریک می شد عبور و مرور ممنوع می شد زیرا ممکن بود که انسان مواجه با راهزن های طول راه بشود. موقعی که از لرستان عبور می کردیم ژاندرم ها در محلی که قهوه خآنهای بود جلوی مسافر را می گرفتند که در همانجا بیتوته کنند و چون ممکن بود تا قهوه خانه بعدی هوا تاریک شود مانع حرکت می شدند.
موقعی که اتومبیل به چالان چولان رسید نزدیک چهار بعدازظهر بود و جلو را گرفتند که باید همین جا بمانید و هر چه اصرار کردیم مفید قرار نگرفت لذا به متصدی قهوه خانه دستور دادیم که محلی را نزدیک رودخانه تمیز و آب پاشی کرده و تخت چوبی بگذارد که جای با صفایی بود بنشینیم، و چون همه چیز از حیث غذا و لوازم یعنی تخت سفری همراه داشتیم بساط را در آنجا پهن کرده و نشستیم. بعد از چند دقیقه سواری از دور نمایان شد که خیلی رشید و چابک به نظر می رسید، یک سرآمد نزد ما و از اسب پرید پایین و سلام کرد افسری بود به درجه نایب اول و وقتی که نشست و به او تعارف کردیم معلوم شد اول راه است و تازه افسر شده است و خود از دزدان معروف منطقه بوده و اینک از طرف سپهبد امیراحمدی فرماندۀ نیروی غرب مأمور حفاظت ۱۵۰ کیلومتر راه شده و به درجۀ افسری نائل شده است. البته خود او سواد خواندن و نوشتن نداشت و کارهای دفتری او را یک سرجوخه انجام می داد نام او عباس قونکه بود و شروع کرد از دزدی های قبل و اقدامات بعد برای امنیت منطقه و گرفتن دزدها با لهجۀ لری غلیظ تعریف کردن و فرستاد چند مرغ از ده نزدیک آوردند که سرخ کرده و با غذایی که ما داشتیم با هم خوردیم، ضمناً از جیبش کیف چرمی کوچکی بیرون آورد و در آن ستارۀ برنجی درآورد و نشان داد و گفت قصد دارم هر وقت حضرت اجل (سپهبد امیراحمدی) به اینجا بیاید اجازه بگیرم که درجه سلطانی (سروانی) داشته باشم و با ما مشورت می کرد که چگونه گزارش بدهد و جملات را تکرار می کرد تا حفظ شود. خلاصه از لرستان به بعد تا اهواز به هیچ وجه امن نبود و جز در روز زیر نظر ژاندارم ها مسافرت مقدور نبود.
مطلب دیگر که مناسب است ذکر شود وضع شهرهای خوزستان بالاخص شوشتر و دزفول و اهواز است که در آن موقع شاید در حدود ۷۵ درصد مردم تراخم داشتند و عدۀ زیادی کور بودند و از آب رودخانۀ کارون با مشگ برای خود آب حمل می کردند در محلی که دیگران مشغول قضای حاجت بودند. و در بازار شوشتر دکانی بود که هرچه نگاه کردم ندانستم که متاعش چیست وقتی پرسیدم گفتند گیوه فروشی است ولی روی گیوه ها آن قدر مگس نشسته بود که تمام سیاه به نظر می رسید و تشخیص مشکل می شد. کثافات مستراح ها در بعضی از خیابآنها از بالای بام به داخل کوچه می ریخت و با در اختیار بودن تمام عوامل توسعه از آب و آفتاب و زمین مستعد و سوخت ارزان فقیرترین و کثیف ترین افراد در آنجا دیده می شدند.
ورود به اهواز و ملاقات کارل سرمهندس راه آهن
در اهواز موقعی که ما وارد شدیم یک عده ای از رفقای ما از بعضی از مسائل تنقیداتی کردند که موجب شد کارل تلگرافی به تهران کرد و اظهار کرد که این محصلین را من اصلاً نمی خواهم همه را خواهش می کنم پس بگیرید و ما با اینها وقت اینکه سروکله بزنیم نداریم.
س- ایرادات چه بود؟
ج- راجع به ساختمان راه آهن ایراداتی گرفته بودند من جمله مربوط به ریل گذاری و از این قبیل.
س- مسئله فنی بود یا مسئله سیاسی…
ج- نه نه نه فقط فنی بود. بعد من به رفقا گفتم بنشینم یک قدری صحبت بکنیم ببینیم مصلحت ما چیست، بمانیم یا برویم چه بکنیم. بعد از بررسی هایی که کردیم به دو دلیل من و چند نفر از رفقا تصمیم گرفتیم که همانجا بمانیم، یکی اینکه در شمال هنوز مالاریا خیلی بود و من شخصاً از لحاظ مالاریا حساسیت داشتم و میل نداشتم در یک منطقه ای که مالاریا هست بروم کار بکنم. دوم اینکه در جنوب اساساً میدان کار وسیع تر بود و کارل که آنجا بود اختیارات بسیار وسیعی داشت و اعلی حضرت فقید نسبت به او فوق العاده توجه داشت برای اینکه علاقۀ شدید به پیشرفت راه آهن داشت. علیهذا اختیارات زیادی به کارل داده بود که حتی شاید از اختیارات وزیر هم زیادتر بود البته از لحاظ اداری. از این جهت من تقاضا کردم از کارل که ملاقاتش کنم و رفتم آنجا وقتی که به دفترش آمدم لباس با کراوات و پیراهن سفید داشتم. گفت با این ریخت آمد{ی} با من صحبت بکنی من اصلاً حاضر نیستم صحبت بکنم. گفتم چه جور من بیایم که شما حاضر می شوید صحبت بکنید؟ گفت باید بروید لباس کار بپوشید (اوورل آبی) آن وقت حاضرم صحبت بکنم.
س- مکالمه به انگلیسی بود یا به فارسی؟
ج- مترجم بود که این وسط یک مترجمی داشت به نام آقای علوی اهل محل بود بسیار مرد شریفی بود یک پایش را هم کوسه زده بود که شل بود ولی انگلیسیاش خیلی خوب بود و آنجا مترجم کارل او بود.
خلاصه رفتم در اهواز یک مغازۀ بزرگی بود به نام کراچی استور. در آن وقت هنوز هندوستان و پاکستان جزو مستعمرات انگلیس بود و کراچی را همه جزء هند و هر چی از پاکستانی ها بود همه را هندی می شناختیم. در کراچی استور چیزهای مختلف از اجناس خرازی و بزازی و حتی خیاطی داشت در واقع مثل یک گراندمگازان {فروشگاه بزرگ} اهواز بود در آن وقت. رفتیم آنجا و دستور دادم به یک لباس کار برایم تهیه بکند گفت لباس کار آماده دارم ولی بایستی که قدری اندازه بکنم. برای من یک دست لباس درست کرد و خریدم و آمدم فردا دومرتبه رفتم به کارل خواهش کردم که مرا بپذیرد و رفتم به دفترش و دید با لباس کار آمده ام گفت حالا حاضرم صحبت بکنم، گفت که شماها خیال نکنید که یک مقدار تئوری یاد گرفته اید من برای آن ارزش زیادی قائل هستم. من نتیجۀ کار می خواهم و بایستی بدهید که کار بکنید من همه گونه کمک می کنم ولی اگر که بخواهید بنشینید پشت میز در اداره و بخواهید همهاش با کاغذبازی و حرف وقت بگذرانید اینجا رشدی نخواهید کرد این را از حالا باید صریح بگویم. گفتم نه ما حاضریم که لباس کار هم بپوشیم و با همین لباس برویم سرکار و کار بکنیم.
گفت خیلی خوب فوراً تلفن کرد به رئیس قسمت مکانیک، Superintendent Mechanical شخصی بود به نام Moler آمد آنجا و گفت که با این شریفامامی مذاکره کرده ام و حاضر شده است که با کارمندان دیگر شما همکاری بکند و بایستی از پایین ترین مرحلۀ کار یعنی از عملگی باید شروع بکند و بیاید بالا من جور دیگر موافقت نمی کنم.
از عملگی تا نقشه خوانی و نصب کارخانه تعمیرات واگن و لکوموتیو
در آن موقع می خواستند یک کارخانۀ تعمیر درست بکنند برای تعمیرات واگن ها و لکوموتیوها و غیره و یک شخص ارمنی آنجا سرکارگر بود مرا مولر به او معرفی کرد که باید با او همکاری بکنم و او هم ملاحظه نکرد از همان روز اول با چند عملۀ عرب همراه کرد که مثلاً یک سرنردبان را یکی از آنها می گرفت و یک سرش را هم من می گرفتم تا اطمینان حاصل شود تا آماده هستیم که کار بکنیم. دو سه روزی که آنجا به این صورت شروع به کار کردم نقشه های کارخانه آمد که ماشین آلات را نصب بکنیم آنجا دیگر خود سرکارگر هم نمی توانست که خوب نقشه ها را بخواند و مجبور بود از من استفاده بکند و کارهای ریختن طرح فنداسیون ماشین آلات و پایه های مربوط به ترانسمیسون و غیره تمامش را دیگر من دستور می دادم که چه بکنند از این جهت بعد از چند روز شدم معاون سرکارگر یعنی یک قدم جلو رفتم تا بعد که کارخانه تعمیر را نصب کردیم و تمام شد، مولر مرا خواست و گفت که ما تعدادی منبع آب بایستی نصب بکنیم در بعضی ایستگاه های راه آهن برای احتیاجات آب گیری لکوموتیوها و می خواهیم اینها را مقاطعه بدهیم شما مراقبت بکنید که این کار را که می دهم به همین سرکارگر ارمنی که بکند مراقبت بکنید که قیمتش را حتیالمقدور ارزان و سریع تمام بکند تا بر آن اساس بتوانیم با او قرارداد ببندیم.
اولین کار مقاطعه کاری و اولین افزایش حقوق پنجاه درصدی
وقتی که ما شروع کردیم به نصب اولین منبع آب در اهواز که در آنجا دو تا باید نصب می شد بعد از آنکه اولی تمام شد آمدم به مولر گفتم در اینجا چون اختیاراتی نداشتم و هرچه سرکارگر می خواست می کرد صرفه جویی کامل نشده است من می توانم که منبع آب دومی را ارزان تر و سریع تر نصب بکنم. شما چون مایل بودید که حداقل قیمت و کوتاهترین زمان را به دست بیاورید من حاضرم که تعهد بکنم که این نظر را تأمین بکنم. مرا برد پیش کارل و گفت شریفامامی چنین اظهاری می کند و حاضر است. تعهد بکند که منبع آب دوم را خودش نصب بکند هم سریع تر و هم ارزان تر. کارل اعتبار محدودی کمتر از آنچه که آن سرکارگر خرج کرده بود به من داد و گفت که این اعتبار را در اختیارات می گذاریم برو هر کاری می توانی بکن ولی دیگر به من مراجعه نکن تا وقتی که منبع سوار شده باشد.
علیهذا رفتم و آن منبع را با تقریباً سه خمس قیمتی که او تمام کرده بود از لحاظ پرداخت دستمزد و در حدود چهار روز هم کوتاهتر از آنچه که او طول داده بود نصب کردم. بعد آمدم و به مولر گزارش دادم که کار منبع تمام شده است.
برخاست و آمد همراه من دید که منبع را نصب کرده ام و تمام شده است، مرا برد پیش کارل و به کارل گفت که شریفامامی منبع را سوار کرده و ارقامی را هم که گرفتم هم ارزان تر و هم زودتر تمام شده است. کارل گفت که پس می آیم خودم ببینم. آمد و خودش دید و همانجا دستور داد همۀ رؤسای ادارات بیایند به محل نصب منبع آب. رئیس حسابداری و رئیس کارگزینی کارپردازی و غیره همه آمدند.
س- رؤسای ادارات آمریکایی بودند؟
ج- نه نه، اینها فقط چند نفر رؤسای ادارات فنی آمریکایی بودند بقیه ایرانی بودند مثلاً رئیس حسابداری آقای جمال خان بود که رتبه ۹ داشت و آن وقت در خوزستان دو نفر رتبه ۹ بود یکی جمال خان بود و یکی پیشکار دارایی خوزستان. دو نفر رتبه ۹ بیشتر نبود آنجا رتبه آن وقت خیلی اهمیت داشت و کارمندانی که در راه آهن بودند تمام رتبه ۲، ۳، ۴ و اینها بودند. فقط یک نفر بود آقای فرمی که رتبه ۶ داشت و معاون جمال خان بود.
س- فرمی؟
ج- فرمی گویا آمد به آمریکا بعداً جمال خان که رتبه ۹ داشت معاون کارل بود. و فرمی هم معاون جمال خان. خلاصه اینها آمدند در بیرون اداره در فضای آزادی که ما منبع آب را سوار کرده بودیم و کارل شروع کرد به توضیح دادن که من با این جوان اول صحبت کردم و به او گفته بودم که باید از پایین شروع بکند و نشان بدهد که کار می تواند بکند تا کار مستقل بشود به او داد و از این قبیل حرف ها. حالا نشان داده است با اینکه واقعاً کارش را خوب می تواند از عهده برآید و مسئولیت های بیشتری آماده هستم که به او بدهم و حقوق را پنجاه درصد یکمرتبه اضافه کرد، بعد از جمعاً چهار پنج ماه بیشتر طول نکشیده بود که من در راهآهن شروع به کار کرده بودم.
س- مبلغ حقوق چند به چند اضافه شد؟
ج- چهارصد ریال بود شد ششصد ریال.
س- ماهی؟
ج- البته ماهی. بعد مرا کرد رئیس شعبه. تمام کارهای لوله کشی و نصب منابع آب و آهنگرخانه و نجارخانه و کارهای ساختمانی درها و پنجره ها و قالب پزی ها و غیره که برای طول راه و ایستگاه ها باید ساخته بشود همه آمد زیرنظر من.
س- این در چه سالی بود؟
ج- این در اوایل سال ۱۳۱۰ شمسی بود. در آن موقع حقوق خیلی خوبی دیگر پیدا کردم زیرا قیمت ها آنجا فوق العاده ارزان بود اگر مقایسه بکنید مثلاً از همانجایی که من لباس کار خریده بودم لباس معمولی می دادم درست کند برای من یک کتوشلوار روی اندازه می دوخت از پارچه کتانی فرمی به مبلغ چهار تومان. قیمت ها در این سطح بود یعنی یک کت وشلوار از پارچه و دوخت و غیره می شد در حدود چهار تومان و یا ما پانسیون بودیم در راه آهن به ماهی پانزده تومان یعنی ناهار و شام و چاشت و غیره همه اینها در ماه پانزده تومان میشد با سطح قیمت ها که از این قرار بود ماهی چهل تومان هم حقوق ماهیانه بود. به طوری که من از همان چهل تومان مبلغی صرفه جویی داشتم که مقداری فرش و میز تحریر و غیره بعداً برای خودم خریده بودم. به هر صورت آنجا یک شروع خیلی خوبی برای من شد که با ذوق و شوق و با علاقه شروع به کار کردم و وضع من در خود راه آهن و در وزارت راه یک وضع استثنایی در واقع شده بود که همه تا اندازه ای حتی رشک می بردند.
تاریخ انجام مصاحبه: پنج شنبه ۱۳ می ۱۹۸۲ { 23 اردیبهشت 1361 } در شهر نیویورک
آخرین اخبار حمل و نقل را در پربیننده ترین شبکه خبری این حوزه بخوانید
تصاویر پدر ساواکی مهران غفوریان